Dit artikel spits ik toe op reacties op miskramen en het verliezen van een kindje in de zwangerschap maar uiteraard kun je er ook wat uithalen (hoop ik) bij andere verliezen.
Wij hebben zelf een miskraam doorgemaakt en het verlies van ons zoontje Lovis in de zwangerschap. Wanneer een zwangerschap voor 16 weken wordt afgebroken noem je het een miskraam, daarna een overlijden. Officiële termen die er niks toe doen want verdriet en rouw komt voor iedereen op een andere manier. Helaas eindigt naar schatting zo’n 15% van de zwangerschappen in miskramen dus het is ontzettend veel voorkomend. Later in de zwangerschap een kindje verliezen of een zwangerschap moeten afbreken gebeurt gelukkig minder vaak maar toch (te) vaak.
Gelukkig gaat er veel meer goed dan fout.
Het is voor de omgeving ook lastig. Je wil helpen maar je kan voor je gevoel níks. Dat machteloze doet jou ook pijn. Je kan wel íets doen, en dat is er voor iemand zijn. Je weet ook niet hoe iemand anders er in staat, je moet dat eerst een beetje aftasten. Ik heb een combinatie gemaakt van mijn eigen ervaring en verzamelde ervaringen online om je wat handvaten te geven voor hoe je dat kan doen, er voor iemand zijn en in het specifiek wat je tegen iemand kan zeggen zodat je woorden troostend aankomen en niet onbedoeld confronterend.
Erkenning is denk het belangrijkste. Wuif het niet weg. Natuurlijk is het voor iemand die een miskraam doormaakt ook ergens geruststellend om te weten dat het vaker gebeurt maar dat iets vaak gebeurt betekent niet dat het niet pijnlijk is.
Het is daarom fijn dat jij als vriend/vriendin/familielid wel erkent dat er een leven verloren is gegaan. Zeg ‘we vergeten dit kindje nooit’ en als het een kindje is die een naam heeft gekregen; gebruik dan de naam. Zeg ‘dit moet ontzettend zwaar voor je zijn’. Ik vond het ergens ook prettig in het begin om over de bevalling te vertellen, net alsof ik elke keer een stukje trauma weg gaf als ik het vertelde. Ergens vond ik het óók prettig om erkenning te krijgen over het feit dat wanneer je met 22 weken afscheid moet nemen van een kindje, wél even laat weten dat dat gewoon een complete bevalling is. Ik wilde en wil dat mensen dat weten en vind het op de één of andere manier meer het gevoel geven dat Lovis al wel een baby was die vast gehouden kon worden. Ik kan die zelf niet helemaal analyseren waarom, maar ik wil hem je toch meegeven.
Ergens denken mensen soms dat het geruststellend klinkt om te zeggen dat het ‘maar’ zoveel weken was of dat ‘die en die’ een nog veel ‘erger’ verhaal hebben. Je zegt dan eigenlijk ook dat iemands pijn er niet mag zijn. Vermijd dus uitspraken als ‘je kan tenminste zwanger worden’, ‘je bent nog zo jong’, ‘het was maar een klompje cellen (oef), of de ultieme dooddoener ‘alles gebeurt met een reden’. Fuck off met die reden.
Het is fijn als er op die datum iemand nog wél aan denkt en het is fijn dat er niet gedaan wordt alsof ‘zij’ niet weet hoe het is om zwanger te zijn. Het is fijn als iemand je sterkte wenst met je verlies, het is fijn als iemand haar eigen ervaring deelt en het is fijn dat iemand zegt dat die er voor je is als je dat nodig hebt. Wacht niet tot iemand zelf om hulp vraagt maar bied het vaker aan.
Tijd heelt maar tijd maakt niet ongedaan wat er gebeurt is. De eerste tijd na een verdrietige gebeurtenis zal iemand/een stel (veel) mensen hebben die naar hen omkijken maar na een tijdje vervaagt dat. Vraag er na een tijd nog eens naar, geef een opening zodat iemand het er over kan hebben.
Een jaar nadat iemand een kindje is verloren, de uitgerekende datum, moederdag, een aankondiging van een zwangerschap van iemand anders. Allemaal momenten om even een hand uit te strekken naar iemand. Alleen maar laten weten dat je aan iemand denkt is al genoeg. Stuur een bloemetje, een kaartje, een appje.
Ik zelf wilde het er niet de hele tijd over hebben, maar ik vond het ook gek als iemand er nooit meer over begon. Je kan je dan ook eenzaam voelen. Een kleine opmerking was voor mij genoeg om er niet helemaal in te duiken maar er wel even een erkenning aan te geven.
Een hele mooie vraag is; Hoe gaat het vandaag?
Hoe gaat het zal namelijk een hele lange tijd nog een rot antwoord zijn. Een antwoord die niemand wil geven want je wil er een ander niet mee opzadelen. ‘Hoe gaat het vandaag’ is toegankelijker en geeft iemand de kans om te vertellen over een mooie dag zonder de zwaarte van de rest.
Vergeet de partner niet. Er gaat veel aandacht naar de vrouw die het kindje heeft gedragen en ja, bij haar komen er ook nog veel meer lichamelijke aspecten bij kijken die een partner niet zo zal ervaren. Maar, die partner heeft óók verdriet. Daar staat ook alles op de kop én die heeft het gevoel extra te moeten zorgen voor de partner waardoor het eigen gevoel soms weggedrukt wordt. Ik vond het als vrouw en fysiek leidend voorwerp wel heel fijn dat er ook mensen waren die juist naar Luuk keerden en vroegen ‘vertel eens, hoe is dit voor jou’. Het gaf mij een stukje rust, want met mijn eigen verdriet had ik niet altijd ruimte daarvoor en ik zag dat het troostend voor hem was.
Geef eerlijk aan dat niet weet wat je moet zeggen. Iedereen snapt dat, die ene vriendin die dat verlies doormaakt is niet ineens een stijve pastoor waar je alleen het juiste tegen mag zeggen. Zeg gewoon dat je het niet weet maar dat je er bent voor haar (en partner). Er is toch ook eigenlijk niks wat je kan zeggen dat het beter maakt? Als je het echt heel lastig vindt kun je ook altijd kiezen voor een brief of een kaartje.
Wat je echter niet moet doen, is het om jou laten draaien. Dat jij niet weet wat je moet zeggen maakt jou niet het leidende voorwerp en extra zielig. En ja, als familielid heb je misschien ook verdriet, maar dat moet je dan maar even kwijt bij een andere vriendin. Je mag dat best zeggen ter behoeve van de erkenning maar dit gaat nu even om haar (en partner).
Je kan vragen waar iemand behoefte aan heeft. Is dat misschien erop uit voor afleiding, of is dat een avondje samen op de bank met een bak ijs? Geef ruimte zodat de gene die het doormaakt op jouw hulp in kan springen op de manier dat het het meest waardevol voelt. Iedereen is hierin anders. Ik wilde het niet er de hele tijd over hebben want dan duik je er elke keer helemaal weer in. Ik wilde weer leren lachen, leren hoe ik me gelukkig kon voelen náást die pijn. Een ander wil het er wél over hebben en dat is dan onderdeel van hun proces.
Tot slot zou ik zeggen; normaliseer het praten over vroege zwangerschappen en miskramen. Ik vind dit zelf een hele dubbele. Als je namelijk je familie vertelt dat je zwanger bent maar het is nog vroeg, kan er ook een reactie komen die minder uitbundig is. Omdat ze denken ‘er kan nog zoveel gebeuren’. En die reactie wil je natuurlijk totaal niet, je wilt uitzinnige blijdschap. Ik denk dat er daarom veel mensen wachten, zodat ze écht leuk nieuws kunnen delen.
Het nadeel daarvan is dat wanneer je het voor iedereen geheim houdt, er ook niet met iemand over kan praten als het mis gaat. Ook krijg je daardoor minder verhalen van herkenning en we denken massaal ‘ik ben de enige en mijn lichaam is stuk’. Als je het deelt zul je zien dat er altijd wel iemand is die het ook heeft meegemaakt. En vaak ook mensen die daarna leuke gezonde koters hebben gekregen. Dat geeft je toch een hoopvol gevoel als je zoiets doormaakt.
Daar zit denk ik ook een stukje educatie, het is iets wat we niet leren. Überhaupt wordt ons weinig geleerd over vruchtbaarheid en dat stukje zou daar denk ik ook wel onderdeel van zijn. Dat je niet schuld hebt als vrouw, dat je niet iets anders kon doen en dat je lichaam niet stuk is maar juist op tijd signaleert dat er iets niet klopt.
Signaleer je dat iemand zo denkt of dat iemand worstelt met gedachtes van schuld, vertel haar dan ook gelijk dat het NIET haar schuld is en dat er niks is wat zij anders had kunnen doen. Misschien vind ze het wel fijn om het even te benoemen waar ze over twijfelt, zodat je het samen kan opzoeken (niet te diep want dan wordt je ongelukkig) en kan het voor haar weerleggen.
Ik hoop dat je hier wat aan hebt maar vooral hoop ik dat je het niet nodig zal hebben. Echter zal er altijd een moment komen dat iemand in je omgeving met EEN verlies te maken heeft en dan geeft dit wellicht een handvat of twee. Bedankt voor het lezen!